Me Mjekun

A e keni dëgjuar ndonjëherë shprehjen anglo-saksone : “Feed a Cold, Starve a Fever“? E përkthyer do të thotë “ushqej të ftohtin, lë në uri ethet”. Kjo këshillë popullore ka qarkulluar me shekuj, por sot e dimë se nuk pasqyron plotësisht të vërtetën shkencore. Pra, çfarë duhet të hamë në të vërtetë kur kemi temperaturë?

Pse temperatura e lartë ndryshon nevojën për lëndët ushqyese?

 Ethet janë një përgjigje e sistemit tonë imunitar ndaj infeksioneve virale ose bakteriale. Rrit temperaturën e trupit, duke e bërë më të vështirë mbijetesën e patogjenëve, por në të njëjtën kohë shkakton ndryshime në metabolizëm. Me rritjen e temperaturave, metabolizmi përshpejtohet, që do të thotë se trupi konsumon më shumë energji. Me fjalë të tjera, kur kemi temperaturë, trupi ynë është në një gjendje hipermetabolike, duke kërkuar më shumë kalori dhe lëndë ushqyese. Ethet gjithashtu mund të shkaktojnë simptoma të tilla si humbje e oreksit, dehidratim (gjithashtu për shkak të djersitjes shpesh të bollshme) dhe lodhje. Për këtë arsye, është e rëndësishme të përshtatni regjimin tuaj ushqimor me nevojat e trupit në këtë gjendje, duke balancuar marrjen e ushqimit dhe lëngjeve për të shmangur komplikimet.

 

Hidratimi, prioriteti nr. 1

 Aspekti më i rëndësishëm i të ushqyerit gjatë etheve është ruajtja e hidratimit të mjaftueshëm. Ethet çojnë në rritjen e humbjes së lëngjeve përmes djersës, frymëmarrjes së shpejtë dhe, në disa raste, të vjellave ose diarresë, duke e bërë të domosdoshme pirjen e mjaftueshme për të parandaluar dehidratimin.

Në të njëjtën kohë është mirë të mos e teproni, pasi hidratimi i tepërt mund të hollojë tepër elektrolitet (kripërat minerale të trupit). Për të cituar një thënie tjetër të të lashtëve “in medio stat virtus“: ekuilibri është thelbësor dhe një tregues i mirë për monitorimin e hidratimit është ngjyra e urinës, e cila duhet të jetë e verdhë e zbehtë.

Pse mund të jetë problem pirja e tepërt?

Edhe nëse këshilla për të pirë shumë është sa e përhapur në praktikën klinike, aq edhe në dukje e padëmshme dhe madje e arsyeshme, është një sugjerim që si çdo tjetër duhet verifikuar, por deri më sot nuk ka një literaturë të vërtetë për këtë temë; ekziston një rishikim sistematik interesant i botuar në revistën prestigjioze British Medical Journal ku autorët shpjegojnë se mjekët shpesh këshillojnë pacientët me infeksione të frymëmarrjes të pinë më shumë lëngje me qëllim kompensimin e humbjes për shkak të temperaturës dhe avullimit nga trakti respirator.

Megjithatë, ka edhe arsye pse pirja e shumë lëngjeve mund të jetë kundërproduktive: hormoni antidiuretik (ADH) ndihmon trupin të mbajë lëngjet duke stimuluar rithithjen e ujit në veshka. Është vënë re se sekretimi i ADH rritet tek të rriturit dhe fëmijët me infeksione më të rënda të rrugëve të frymëmarrjes, si bronkiti, bronkioliti dhe pneumonia, me origjinë virale dhe bakteriale (ndërsa duhet thënë se nuk është e qartë nëse kjo ndodh edhe me infeksione më të lehta të traktit të sipërm respirator).

Mekanizma të ndryshëm mund të shpjegojnë këtë rritje të hormonit, të tilla si vetë ethet, mungesa e oksigjenit, rritja e dioksidit të karbonit në gjak, dhimbja ose stresi emocional në dukje më banal. Për më tepër, inflamacioni i mushkërive mund të bëjë që receptorët në gjoks të “mendojnë” se ka mungesë lëngjesh, duke stimuluar kështu sekretimin e ADH.

Rreziku teorik është se pirja e tepërt ndërsa nivelet e ADH janë të larta mund të shkaktojë një grumbullim të lëngjeve në trup dhe një gjendje të quajtur hiponatremia, e cila ndodh kur niveli i natriumit në gjak bëhet shumë i ulët.

Simptomat e hiponatremisë mund të përfshijnë

nervozizëm,

konfuzion,

lodhje ekstreme,

koma

dhe konvulsione.

Në disa raste, kufizimi i marrjes së lëngjeve mund të jetë zgjidhja më e mirë për të shmangur këto probleme. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se rreziku rrjedh nga lëngjet e tepërta, jo nga rihidratimi i duhur, i cili mbetet thelbësor për të mbështetur rikuperimin. Pirja e mjaftueshme është thelbësore, por duhet të shmangni tepricat, duke ndjekur sinjalet e trupit dhe duke monitoruar gjithmonë hidratimin në mënyrë të ekuilibruar.

 

Çfarë duhet të pini?

Uji: Zgjedhja më e mirë dhe më e lehtë. Marrja e shpeshtë e gllënjkave të vogla mund të jetë më e tolerueshme nëse ndjeni të përziera ose keni stomak të ndjeshëm.

Supë e ngrohtë: Lëngjet janë të shkëlqyera për të siguruar lëngje dhe kripëra minerale, të tilla si natriumi dhe kaliumi, të humbura nga djersitja.

Çajra bimorë: Kamomili ose çajra të tjerë bimor qetësues mund të jenë të dobishëm për hidratimin dhe lehtësimin e disa simptomave si dhimbjet e fytit ose ethet.

Lëngjet e holluara të frutave: Sigurojnë hidratim së bashku me vitamina dhe sheqerna lehtësisht të tretshëm, por duhet të konsumohen me moderim për të shmangur rritjen e sheqerit.

Frutat: Frutat janë jashtëzakonisht të pasura me ujë (madje deri në 90%) dhe për këtë arsye mund të konsiderohen një burim i mirë i lëngjeve. Përveç hidratimit, ato ofrojnë vitamina thelbësore si vitamina C, të cilat mbështesin sistemin imunitar. Ngrënia e frutave është një mënyrë e këndshme dhe natyrale për të ndihmuar në rihidratimin e trupit gjatë etheve.

 

Ushqimi, çfarë duhet të hani dhe çfarë jo

 Kur keni temperaturë, trupi juaj ka nevojë për energji shtesë për të luftuar infeksionin, por për shkak të mungesës së oreksit dhe dobësisë së përgjithshme, mund të jetë e vështirë për të ngrënë. Si ti bëjmë bashkë këto dy nevoja?

 

Po sikur të mos kem uri?

Nëse nuk jeni të uritur, nuk keni pse të shqetësoheni, trupi juaj është i zënë duke luftuar një infeksion dhe mund të mos dëshirojë të ndajë asnjë burim për tretjen, një proces që ne e marrim si të mirëqenë, por që në fakt kërkon një sasi të konsiderueshme energjie.

Qeniet njerëzore, me përjashtim të pacientëve të kequshqyer ose nën peshë të rëndë, kanë një sasi të madhe energjie rezervë për t’u përdorur dhe mos konsumimi i ushqimeve të ngurta për disa ditë nuk është problem.

 

Ushqimet e rekomanduara

Kur keni temperaturë, nuk keni nevojë të ndiqni një regjim ushqimor të rreptë ose ta detyroni veten të hani sasi të caktuara ushqimi. Në realitet, mjafton të mbani një regjim të shëndetshëm dhe të lehtë, duke kënaqur oreksin tuaj. E rëndësishme është të mos rëndoni sistemin tretës, duke zgjedhur ushqime të lehta për t’u tretur dhe të pasura me lëndë ushqyese, si p.sh.:

Supat dhe lëngjet e mishit: supat e lehta, hidratuese dhe të pasura me lëndë ushqyese (mish me perime ose pa dhjamë si pula) mund të jenë shumë të dobishme. Ato jo vetëm që ofrojnë lëngje, por edhe proteina, kripëra minerale dhe vitamina. Për më tepër, nxehtësia mund të ndihmojë në pastrimin e rrugëve të frymëmarrjes.

Ushqimet me drithëra integrale: Nëse trupi juaj toleron karbohidratet (d.m.th. nëse keni dëshirë për to), çdo formë e drithërave integrale mund të jetë e përshtatshme për këtë qëllim, si makaronat integrale, orizi integral, tërshëra, buka integrale,…

Kos natyral: I pasur me probiotikë, mund të ndihmojë në balancimin e florës së zorrëve, veçanërisht nëse ethet shoqërohen me probleme me tretjen. Kosi gjithashtu siguron proteina dhe kalcium, të cilat janë të rëndësishme gjatë rikuperimit.

Rëndësia e proteinave

Proteinat janë thelbësore për trupin tonë, aq më tepër në rast të temperaturës ose kur hamë pak, sepse ato luajnë një rol vendimtar në riparimin dhe mirëmbajtjen e indeve të trupit.

Trupi përdor proteinat për të mbështetur funksionin imunitar, duke prodhuar antitrupa dhe molekula të tjera që ndihmojnë në luftimin e infeksioneve. Përveç kësaj, proteina siguron aminoacidet thelbësore të nevojshme për të ndërtuar dhe riparuar muskujt, lëkurën dhe indet e tjera të dëmtuara gjatë një infeksioni.

Nëse hani pak, marrja e proteinave bëhet edhe më e rëndësishme, sepse trupi juaj mund të fillojë të shpërbëjë muskujt tuaj për të marrë aminoacidet që i nevojiten. Përfshirja e proteinave të lehta, lehtësisht të tretshme, të tilla si pula, peshku, vezët, tofu ose kosi, mund të ndihmojnë në ruajtjen e masës muskulore dhe mbështetjen e sistemit imunitar edhe kur oreksi është i reduktuar.

Edhe pse mund të duket paradoksale, një marrje e mirë e karbohidrateve mund të ndihmojë në ruajtjen e masës së dobët, sepse i siguron trupit një burim të menjëhershëm energjie, duke reduktuar kështu nevojën për të zbërthyer proteinat e muskujve për të marrë glukozë.

Kur trupi nuk merr mjaftueshëm karbohidrate (agjërimi) mund të fillojë të përdorë proteinat e muskujve për energji përmes një procesi të quajtur glukoneogjenezë. Kjo çon në humbjen e masës së dobët, pasi muskujt “digjen” për të kompensuar deficitin e energjisë.

Konsumimi i karbohidrateve komplekse, të tilla si ato që gjenden në drithërat, patatet ose bishtajore, i lejon trupit të marrë energji me çlirim të ngadaltë, duke mbajtur nivelet e glukozës në gjak të qëndrueshme dhe duke kursyer proteinat për riparimin dhe funksionimin e qelizave, sesa për prodhimin e energjisë. Në këtë mënyrë mbrohet masa muskulore, e cila është thelbësore për rikuperimin gjatë një sëmundjeje.

 

Çfarë duhet shmangur

Ushqime të yndyrshme dhe të rënda: Ushqimet e skuqura, me yndyrë të lartë të ngopura ose shumë të përpunuara mund të jenë të vështira për t’u tretur dhe mund të përkeqësojnë të përzierat ose shqetësimin.

Pijet me sheqer: Konsumimi i tepërt i sheqernave të thjeshta mund të kontribuojë në inflamacion dhe nuk siguron lëndë ushqyese thelbësore.

Alkooli: Alkooli është diuretik dhe kontribuon në dehidratim, si dhe në dobësimin e përgjigjes imune.

 

Roli i pushimit dhe rimëkëmbjes

Përveç ushqimit (në të vërtetë ndonjëherë edhe më shumë), pushimi është një pjesë thelbësore e rikuperimit. Trupi ka nevojë për kohë dhe burime për të luftuar infeksionin, ndaj mos e mbingarkoni atë./ MeMjekun.com

 

SHËNIM: Informacionet e publikuara në portalin memjekun.com kanë vetëm qëllim informues dhe në asnjë rast të zëvendësojë përcaktimin e diagnozës, përshkrimin e trajtimit apo raportin direkt mjek-pacient dhe vizitën te specialisti. Gjithmonë rekomandohet t’i drejtoheni mjekut apo specialistit për çdo shqetësim që të keni.