Share This Article
Me verën, temperaturat rriten dhe ekspozimi në diell rritet, pasi njerëzit kanë tendencë të kalojnë shumë më tepër kohë jashtë.
Megjithatë, nxehtësia dhe rrezet e diellit mund të paraqesin probleme për ruajtjen e duhur të ilaçeve dhe mund të paraqesin një rrezik potencial për shëndetin gjatë marrjes së llojeve të caktuara të ilaçeve.
Ilaçet dhe dielli, cilat janë rreziqet shëndetësore?
Një nga gjërat e para që duhet të merren në konsideratë gjatë muajve të verës është ekspozimi në diell gjatë marrjes së ilaçeve. Disa medikamente mund të shkaktojnë reaksione fotosensibiliteti kur përdoruesi ekspozohet ndaj rrezeve të diellit, veçanërisht, por jo ekskluzivisht, ndaj rrezeve UltraViolet (përfshirë ato artificiale).
Çfarë është fotosensibiliteti?
Një nga gjërat e para që duhet të merren në konsideratë gjatë muajve të verës është ekspozimi në diell gjatë marrjes së medikamenteve. Disa medikamente mund të shkaktojnë reaksione fotosensibiliteti kur përdoruesi ekspozohet ndaj rrezeve të diellit, veçanërisht – por jo ekskluzivisht – ndaj rrezeve UV (përfshirë ato artificiale).
Në kuptimin e ngushtë, fotosensibiliteti i referohet vetisë së materialeve të ndryshme për të reaguar ndaj dritës, duke u ndikuar prej saj dhe duke shkaktuar disa fenomene.
Në fushat mjekësore dhe farmaceutike, fotosensibiliteti në përgjithësi i referohet një reaksioni të lëkurës, i konsideruar i tepruar dhe anormal, që ndodh kur lëkura ekspozohet ndaj rrezeve të diellit (ose rrezeve artificiale UV), pasi është më e ndjeshme ndaj dëmit që shkakton. Kjo çon në fillimin e një fotodermatoze, e cila, kur lidhet me përdorimin e produkteve farmaceutike, quhet fotodermatoza e shkaktuar nga ilaçet.
Ky lloj fotodermatoze konsiston në një inflamacion të lëkurës të shkaktuar nga bashkëveprimi midis dritës së diellit (ose rrezeve artificiale UV) dhe disa barnave ose metabolitëve të tyre. Barnat e afta të shkaktojnë fotodermatozë quhen “barna fotosensibilizuese”.
Shembuj të ilaçeve fotosensibilizuese
Më poshtë është një listë e shkurtër (jo e plotë) e barnave të njohura për shkaktimin e fotosensibilizimit:
Antibiotikë dhe antibakterialë, siç janë tetraciklinat, kinolonet, sulfonamidet, etj.;
Barna anti-inflamatore josteroide (NSAID), siç janë diklofenaku, ibuprofeni, naprokseni, ketoprofeni, etj.;
Antihistaminikë, siç janë prometazina dhe difenhidramina;
Kontraceptivë oralë;
Kimioterapia kundër kancerit, siç është dakarbazina, 5-fluorouracili, etj.;
Antiaritmikë, siç është amiodaroni;
Diuretikë, siç është furosemidi;
Bllokues të kanaleve të kalciumit, siç janë nifedipina dhe diltiazemi;
Frenues të ACE-së, siç është kaptoprili;
Antidepresantë, siç janë imipramina, klomipramina, amitriptilina, fluoksetina, etj.;
Barna antifungale, siç është grizeofulvina.
Çfarë duhet të bëjmë?
Kur merr ndonjë lloj ilaçi (madje edhe ato që shiten pa recetë), është thelbësore që së pari të përcaktohet nëse ato janë fotosensibilizuese dhe më pas të veprohet në përputhje me rrethanat, duke shmangur ekspozimin direkt ndaj diellit dhe rrezeve artificiale UV dhe duke përdorur krem mbrojtës nga dielli (që duhet të përdoret pavarësisht nga ilaçi) dhe veshje mbrojtëse për të mbrojtur lëkurën nga drita.
Këto masa paraprake vlejnë si për ilaçet e marra nga brenda (oralisht, parenteralisht, etj.) ashtu edhe për ilaçet lokale të aplikuara direkt në lëkurë (kremra, pomada, tretësira për lëkurën, shkuma për lëkurën, sprej, xhel dermatologjikë, flasterë medicinalë, etj.).
Si mund ta kuptoj nëse një ilaç është fotosensibilizues?
Për të përcaktuar nëse një ilaç mund të shkaktojë reaksione fotosensibilizuese, është e nevojshme të konsultoheni me fletëudhëzuesin e paketimit.
Ky mjet, thelbësor për të kuptuar të gjitha karakteristikat e një ilaçi të caktuar, do të ofrojë gjithashtu informacion në lidhje me efektin e tij të mundshëm fotosensibilizues dhe sjelljet e sakta që duhen adoptuar gjatë përdorimit të tij.
Nëse keni ndonjë pyetje, është mirë të konsultoheni me farmacistin ose mjekun tuaj.
Ilaçet dhe temperaturat e larta: ndërveprimet, efektet negative dhe rreziqet?
Nxehtësia dhe temperaturat e larta mund të kenë efekte që ndikojnë në trup dhe në çdo terapi aktuale, duke paraqitur rreziqe të mundshme shëndetësore.
Për shembull, nxehtësia mund të shkaktojë një rënie të presionit të gjakut edhe tek individët me hipertension që po marrin ilaçe për ta kontrolluar atë. Në këto raste, mjeku mund të vendosë të rregullojë terapinë antihipertensive.
Megjithatë, në raste të tjera, disa ilaçe mund të kompromentojnë ose të ndryshojnë mekanizmat që qëndrojnë në themel të termorregullimit të trupit, duke rezultuar në efekte të padëshiruara gjatë motit të nxehtë. Për shembull, ilaçet me veprim antikolinergjik mund të pengojnë djersitjen, duke penguar shpërndarjen e nxehtësisë, ndërsa disa antipsikotikë mund të ndërhyjnë në kontrollin qendror të temperaturës së trupit; ilaçe të tjera mund të shkaktojnë djersitje të tepërt ose vazodilatacion të lëkurës.
Së fundmi, ia vlen të kujtojmë se ekspozimi ndaj nxehtësisë mund të:
Ulë efikasitetin dhe/ose rrisë toksicitetin e disa ilaçeve, të tilla si ato me një indeks të ngushtë terapeutik;
Shkakton dehidratim dhe/ose ndryshon shpërndarjen e vëllimit të gjakut. Përgjigja termorregulluese mund të ndikojë në farmakokinetikën, thithjen dhe eliminimin e ilaçeve në trup, duke ndikuar kështu në aktivitetin e tyre farmakologjik.
Dielli, nxehtësia dhe ilaçet: çfarë të bëni?
Si duhet t’i ruaj ilaçet në verë dhe gjatë motit shumë të nxehtë?
Ekspozimi i ilaçeve ndaj temperaturave të larta dhe/ose rrezeve të diellit direkte mund të kompromentojë efikasitetin dhe sigurinë e tyre. Prandaj, ruajtja e duhur, ndërsa është gjithmonë thelbësore, bëhet edhe më e rëndësishme gjatë muajve të verës dhe pushimeve.
Ruajtja e duhur e ilaçeve është thelbësore për të ruajtur vetitë e tyre terapeutike dhe farmakologjike për të gjithë afatin e ruajtjes të treguar në paketim.
Në çfarë temperature duhet të ruhen ilaçet dhe çfarë ndodh nëse lihen në nxehtësi?
Para së gjithash, hapi i parë në ruajtjen e duhur të një ilaçi është të lexoni me kujdes udhëzimet e ruajtjes në kuti dhe/ose fletëpalosjen e paketimit. Nëse ky informacion nuk është specifikuar, ilaçi duhet të ruhet në një vend të freskët dhe të thatë në temperatura jo më të larta se 25°C.
Nëse një ilaç ekspozohet ndaj temperaturave mbi 25°C për një periudhë të shkurtër kohore, cilësia e tij nuk ndikohet; Megjithatë, nëse ekspozimi ndaj temperaturave të larta zgjatet, data e skadimit zvogëlohet në mënyrë drastike.
Megjithatë, nëse temperatura e ruajtjes së një ilaçi specifik tregohet qartë, mosrespektimi i saj mund të rezultojë në ndryshime të tilla që ilaçi të bëhet potencialisht i rrezikshëm për shëndetin.
Udhëtimi dhe transportimi i ilaçeve
Edhe gjatë udhëtimeve të gjata, si dhe gjatë pushimeve ose në çdo kohë tjetër kur duhet të largoheni nga shtëpia dhe të mbani ilaçe me vete, ruajtja e duhur është thelbësore.
Ja disa këshilla të dobishme për transportimin e ilaçeve gjatë udhëtimit dhe në lëvizje:
Kur transportoni ilaçe, shmangni lënien e tyre të ekspozuara ndaj dritës direkte, rrezeve të diellit dhe temperaturave të larta. Nëse duhet të udhëtoni aty ku nuk mund të garantohet temperatura optimale, ruajini ato në një enë termike, duke pasur kujdes që të shmangni ekspozimin direkt ndaj çdo burimi nxehtësie.
E njëjta gjë vlen edhe për ilaçet që duhet të ruhen në frigorifer: gjatë udhëtimit dhe udhëtimeve, këshillohet t’i mbani ato në enë të posaçme që sigurojnë ruajtjen e temperaturës së duhur të ruajtjes. Është e dobishme të konsultoheni me mjekun ose farmacistin tuaj për këshilla mbi procedurën e saktë.
Kur udhëtoni me makinë, përveç përdorimit të enëve termike, është më mirë t’i mbani ilaçet në ndarjen e pasagjerëve me ajër të kondicionuar dhe jo në bagazh. Megjithatë, kur udhëtoni me avion, këshillohet të mbani ilaçe me vete në kabinë, në çantën tuaj personale ose në bagazhin e dorës (në këtë rast, mos harroni të mbani edhe recetat tuaja, pasi ato mund të kërkohen në siguri).
Mos përzieni ilaçe të ndryshme në një pako të vetme; gjithmonë mbani kutinë dhe fletëpalosjen origjinale në mënyrë që të mund ta identifikoni lehtësisht ilaçin, dozën dhe datën e skadimit të tij, dhe të keni të gjithë informacionin përkatës mbi përdorimin e tij në dorë.
Kur udhëtojmë, shpesh kemi tendencë të heqim ilaçet që mund të na duhen nga paketimi i tyre dhe t’i vendosim në enë më të vogla; megjithatë, kjo praktikë nuk është plotësisht e saktë. Ilaçet duhet të lihen në enët e tyre origjinale, veçanërisht nëse ekspozimi ndaj dritës, nxehtësisë, ajrit ose faktorëve të tjerë mjedisorë mund të ndryshojë vetitë e tyre.
Për shembull, disa ilaçe ruhen në shishe të errëta sepse duhet të mbrohen nga drita, përndryshe mund të reagojnë me të dhe të pësojnë ndryshime. Ose, ka ilaçe që duhet të ruhen në enë qelqi sepse materiale të tjera do të ishin të papërshtatshme për ruajtjen e tyre (për shembull, disa përbërës aktivë mund të adsorbohen nga plastika, duke ndryshuar kështu përqendrimin e përbërësit aktiv në ilaç dhe duke kompromentuar efektin e tij terapeutik).
Nëse nuk është e mundur të ruani paketimin ose enën origjinale, shmangni përdorimin e enëve që nuk janë projektuar posaçërisht për ruajtjen e barnave, pasi ato mund të jenë bërë nga materiale që lëshojnë substanca që ndryshojnë ilaçin, ose mund të mbinxehen.
Edhe pse kjo është shumë e pamundur në verë, ilaçet nuk duhet të ngrihen ose të ruhen në temperatura tepër të ulëta (përveç nëse tregohet shprehimisht në paketim dhe/ose në fletëudhëzuesin e ilaçit), pasi edhe temperaturat e ftohta mund të ndryshojnë vetitë e ilaçeve.
E THEKSOJMË! Ruajtja e papërshtatshme mund të ndryshojë karakteristikat e shumë ilaçeve (duke përfshirë ato më të zakonshmet dhe ato që janë në dispozicion pa recetë), gjë që mund të çojë në uljen e efikasitetit terapeutik dhe/ose rritjen e toksicitetit, duke paraqitur një rrezik serioz dhe real për shëndetin e pacientit.
Nëse keni ndonjë pyetje, ne përsërisim rekomandimin tonë për të lexuar me kujdes fletëudhëzuesit e paketimit dhe për t’u konsultuar me farmacistin ose mjekun tuaj./ MeMjekun.com
SHËNIM: Informacionet e publikuara në portalin memjekun.com kanë vetëm qëllim informues dhe në asnjë rast të zëvendësojë përcaktimin e diagnozës, përshkrimin e trajtimit apo raportin direkt mjek-pacient dhe vizitën te specialisti. Gjithmonë rekomandohet t’i drejtoheni mjekut apo specialistit për çdo shqetësim që të keni.