Kontracepsioni i urgjences (Postcoital)

Kontracepsioni i urgjences perkufizohet si perdorimi i medikamenteve apo aparateve per te parandaluar shtatezanin pas nje nje akti seksual te pambrojtur.
Ka shume metoda te perdorura si kontracepsion te urgjences. Perdoret ne grate ne moshe riprodhuese te cilat kane patur marrdhenie seksuale te pamborjtura brenda 72 oresh, pavaresisht nga periudha e ciklit menstrual ne te cilen ato gjenden.

Kontracepsioni i urgjences perdoret ne raste te:
– kur nuk perdoret nje tjeter metode contraceptive
– ne rast te deshtimit te kontracepsioni ose ne perdorim jo korrekt te tij sikur:
– carje te prezervativit, rreshqitje te tij
– ne rast harrimi te 3 ose me shume tableta kontraceptivi oral
– marrje te minitabletes, progestogen mbi 3 ore me vonese ose mbi 12 ore te marrjes se minitabletes 0.75 mg desogetrel.
– berjes me vonese mbi 2 jave te ineksionit te Norethisterone enanthate (NET-EN)
– berjes se injeksiont te depoprovera me vonese deri 4 jave.
– zhvendosje, carje, grisje ose heqje e parakohe e diafragmes, ose e kupes cervikale.
– zhvendosje, vonese ne venien, ose heqje e hershme e unazes homonale apo patch-it ne lekure.
– ejakulacion ne vagine apo ne vulve
– llogaritja gabim e diteve fertile.
– flakja organike e DIU, apo implanteve hormonal
– ne rast perdhunimi, kur gruaj nuk perdore metoda te tjera mbrojtese.
Mund te perdoren:
– Metoda e urgjences tablet dhe minitablet e njohur si Preven: konsisiton ne 2 tableta secila me permbajtje 0.5 mg levonorgestrel dhe 100mcg ethinil estradiol, te marra cdo 12 ore, 2 marrje ( 4 tableta ). Doza e pare duhet marre brenda 72 oreve.

Plani B dy marrje: me permbajtje vetem pregestin Levonorgestrel 1 tablete 750mcg. e marre sa me shpejt te jete e mundur, dhe jo me vone se 28 ore pas kontaktit seksual. dhe marrja e tablets tjeter pas 12 oresh.
– Plan B nje marrje unike: me permbajtje 1.5 mg levonorgestrel, qe shperbehen dhe perthithen ne zorre brenda 120 oreve te aktit seksual ( kjo eshte me e rekomanduara nga Organizata Boterore e Shendetesis)
– Plan C revonorgestrel 0.75mg, 2 tablete, e perdorshme per vajzat ne moshe te re.

Ulipristal: eshte nje modulator i receptoreve progesttiv, me efekte antagonoste dhe pjeserisht agonist. Nese merret menjere paraovulacionit, Ulipristoli vonon carjen e folikulit, duke e vonuar ovulacionin. Ne te njejtjen kohe jep dhe ndryshime te endometrit duke penguar keshtu implantimin. Merret nje tablete 30 mg, nga goja, brenda 5 diteve te mardhnies se pambrojtur. Nese tableta nxirret jashte me te vjella brenda 3 oreve te marrjes, duhet marre nje tablete e re.

Mekanizmi me te cilin pilulat e urgjences funksionojne eshte ne varesi te ovulacionit Nese merren para ovulacionit ato pengojne formimin dhe rritjen folikulare, pjekjen dhe si rezultat do te kemi anovulacion ose deficit te funksionit luteal.

Nese merren pasi ovulacioni ka ndodhur, tabletat japin ndryshime te endometrit te papershtatshme per tu implantuar produkti i konceptimit. Ne te njejten kohe ato ndikojne ne transportin tubar te qelizave spermatike dhe ovumit. Nuk njihen kunderindikime per perdorimin e pilulave te urgjences, por ka patur raste te dokumentuara te trombozes se venave te thella.

Efikasitet eshte mesatarisht 75%. per arsye se ndikohen nga shume faktore sikur jane menyrea e ardhjes se ciklit menstrual, dita e ekspozimit, dhe nga fakti se mund te ndodhi me shume se nje marrdhenie e pambrojtur gjate asaj periudhe mujore. Efektet anesore: perdorimi i pilulave te urgjences mund te shoqerohet me te perzjera, te vjella ndryshime ne ardhjen e ciklit, dhimbje te gjoksit, lodhje, dhimbje koke, dhimbje barku. Nese efekti i tyre deshton, nuk perjashtohen mundesi per barre jashte mitre.

E rendesishme per pacientet:
Kontracepsioni i urgjences merret per te parandaluar nje shtatezani te padeshiruar. Nuk merret te nje grua nje eshte tashme me barre.
Nese merret duke qene shtatezane, nuk jep demtim te fetusit dhe as te nenes. Nuk duhen perdorur ne mnyre te rregullt, si metode contraceptive per shkak te efikasitet te ulet dhe shkalles se larte te deshtimit si metode. Marrja e vazhdueshme e tyre jep cregullime te ciklit menstrual.

Aparati Copper T380

Mund te vendoset brenda 5 diteve te marrdhenes se pambrojtur .Ka me shume efektivitet: deri 99 %. Ne fakt kjo eshte menyra me efektive e kontrcepsioni te urgjences.
Ka efekte te rralla anesore sikur: infeksioni, flakja nga organizmi apo perforacioni (carja e mitres) Nuk duhet perdorur nese gruaja eshte shtatezane.