Share This Article
Kriptorkizmi është mungesa e njërit ose të dy gjendrave mashkullore (testikujve) në skrotum. Fjala është nga greqishtja (kryptos), që do të thotë “i fshehur”.
Është defekti më i zakonshëm i lindjes, në traktit gjenital të mashkullit. Rreth 3% e djemve të porsalindur dhe 30% e fëmijëve të parakohshëm lindin me të paktën një testikul të pa zbritur. Sidoqoftë, rreth 80% e testikujve zbresin në vitin e parë të jetës (shumica brenda tre muajsh), duke e bërë incidencën e vërtetë të kriptorkizmit rreth 1% në përgjithësi.
Kriptorkizmi mund të zhvillohet pas foshnjërisë, ndonjëherë edhe në moshën e pjekurisë, por kjo është e rrallë.
SHKAQET
Shkaqet janë të panjohura. Ky defekt i lindur mund të jetë një kombinim i gjenetikës, shëndetit të nënës dhe faktorëve të tjerë mjedisorë të cilat mund të prishin hormonet dhe ndryshimet fizike që ndikojnë në zhvillimin e testikujve.
Testikujt e pa zbritur mund të komplikohen në përdredhje së testikujve (dhe infarktit pasues) dhe hernieve inguinale ( “dhjamthi” quhen gabimisht në popull)
DIAGNOZA DHE NDERHYRJA
Kur duhet të riparohen testikujt e pa zbritur?
Diagnostikimi dhe menaxhimi i hershëm i testikujve të pa zbritur janë të nevojshëm për ta mbrojtur nga steriliteti në moshë madhore dhe për të përmirësuar zbulimin e hershëm të malinjitetit të testikujve.
Ekzaminimi fizik i testikulit duhet bërë para moshës një vjeç, sepse vonon trajtimin, ul shkallën e suksesit kirurgjikal dhe ndoshta dëmton spermatogjenezën. Deri në moshën gjashtë muajshe, pacientët me testikuj të pazbritur duhet të vlerësohen nga një urolog pediatër ose një subspecialist tjetër i kualifikuar, i cili mund të ndihmojë në diagnostikimin dhe trajtimin.
TRAJTIMI
Terapia për një testikul të pa zbritur duhet të fillojë midis moshës gjashtë muajsh dhe dy vjeç dhe mund të konsistojë në trajtim hormonal ose kirurgjikal. Suksesi i secilës formë të trajtimit varet nga pozicioni i testikulit.
Trajtimi hormonal ka përfitim në format e displazisë. Disa kirurgë kanë raportuar lehtësimin e operacionit, ndoshta duke rritur madhësinë, vaskularitetin ose kurimin e indeve.
Një ndërhyrje më e re hormonale e përdorur në Evropë është përdorimi i analogeve të GnRH të tilla si nafarelin ose buserelin; Nivelet e suksesit dhe mekanizmi i supozuar i veprimit janë të ngjashëm me hCG, por disa kirurgë kanë kombinuar të dy trajtimet dhe kanë raportuar nivele më të mira të zbritjes.
Provat e kufizuara sugjerojnë që numri i qelizave germinale është pak më i mirë pas trajtimit të hormoneve.
Ndërsa operacioni zakonisht është i thjeshtë dhe pa komplikacione.
Kirurgjia bëhet më e komplikuar nëse furnizimi me gjak nuk është i mjaftueshëm Në këto raste ndërhyhet me anostomoza duke e furnizuar më mirë me gjak këtë organ të pazhvilluar.
KOMPLIKACIONE
Komplikimi kryesor kryesor i të gjitha llojeve të orkiopeksisë është humbja e furnizimit me gjak të testisit, duke rezultuar në humbjen e testisit për shkak të atrofisë iskemike ose fibrozës.
Koha optimale për operacionin në një testikul të pa zbritur është mosha 12 muajshe ose menjëherë pas kësaj.
Eksperienca ka treguar se shumica e kriptorkizmit e të porsalindurve rregullohet vetë, pa ndërhyrje në 75% përqind të foshnjave të lindur në peshë normale dhe 90% të të porsalindurve prematurë. AAP rekomandon operacionin rreth moshës 1 vjeç, mosha për të parandaluar degjenerimin dhe për të ulur rrezikun e kancerit të testikujve.
E kundërta e kriptorkizmit është Hydrocele. Hydrocele është një testikul i fryrë, më i madh se tjetri, pak i mavijosur. Kjo fryrje vjen për shkak të zgjerimit të venave që e furnizojnë. Zakonisht ndodh në anën e majtë. Gjatë vitit të parë të jetës normalizohen vetë. Një konsultë me urologun mund të sqarojë diagnozën dhe të përjashtojë një infeksion të testikulit.
Në fakt testikuli i infektuar është tepër i dhimbshëm i enjtur dhe në ngjyrë më të skuqur. Sa herë që qan fëmija vëzhgoni me kujdes edhe pjesën e gjenitaleve të fëmijës suaj. Nëse vëreni ndryshime të ngjyrës, madhësisë ose ndjeshmërisë në prekje referojani mjekut tuaj të patronazhit.
Artikull nga dr. pediatre Zerina Sheme