Share This Article
Ndihma për fëmijët me problem të neurozhvillimit ( ose quajtur ndryshe fëmijët neurodivers) të përjetojnë qetësi gjatë kaosit të Krishtlindjes
Për shumë njerëz, mendimi i “sezonit të festave” sjell imazhe të festave të Krishtlindjeve, një pushim relaksues nga puna dhe kohë me të dashurit. Por realiteti është se sezoni i Krishtlindjeve gjithashtu mund të ndjehet i ngarkuar dhe nxitës i stresit. Duke qenë se shumë të rritur e përjetojnë sezonin e festave si stresues dhe mbivlerësues, është e kuptueshme që shumë fëmijë i shohin Krishtlindjet si emocionuese, këtu shtoni në përzierje tiparet e ndjeshmërisë temperamentale dhe reagimit emocional, ose ndryshimeve të tjera neurobiologjike, të tilla si autizmi tek fëmijët, dhe Krishtlindja mund të jetë një stimulim i tepërt, mbingarkesë dhe shkrirjesh për fëmijët.
Ashtu si të rriturit, fëmijët ndryshojnë në mënyrën se si trupat e tyre regjistrojnë, përpunojnë dhe reagojnë ndaj informacionit që vjen nga mjedisi i tyre. Ndërsa disa fëmijë kanë pragje më të larta për të reaguar ndaj informacionit mjedisor, duke kërkuar një nivel më të madh të inputit për të vërejtur stimujt, të tjerët kanë pragje shumë më të ulëta dhe janë të prirur të bëhen më të stimuluar më lehtë dhe me më pak input. Për shembull, një fëmijë me një prag më të lartë neurologjik mund të funksionojë mirë në mjedise të zënë, me zë të lartë dhe kaotik, ndërsa një fëmijë me pragje më të ulëta mund të stimulohet shumë dhe të luftojë për të përballuar. Si prindër, kujdestarë dhe të rritur që mbështesin fëmijët, cilat janë mënyrat që ne mund të mbështesim fëmijët – veçanërisht fëmijët tanë të ndjeshëm – për të përjetuar qetësi mes kaosit të Krishtlindjeve dhe për t’i ndihmuar ata të menaxhojnë stimulimin e tepërt?
1. Krijoni një hapësirë për fëmijët për t’u tërhequr gjatë ngjarjeve të festave.
Kur fëmijët bëhen tepër të stimuluar ose mbingarkuar, një hapësirë e qetë dhe qetësuese shpesh është pikërisht ajo që duhet të rivendosin sistemet e tyre të ndjeshme nervore. Nëse i vogli juaj është ende duke dremitur ditën ose po qëndroni vonë në një ngjarje, atëherë një hapësirë larg zhurmës dhe zhurmës së përshtatshme për dremitje dhe gjumë mund t’ju ndihmojë të mbani rutinën e gjumit të fëmijës suaj dhe ta ndihmoni fëmijën tuaj të pushojë sa duhet.
Për fëmijët e rritur, një hapësirë e qetë ku ata mund të nxirren jashtë mund të jetë e dobishme në zvogëlimin e stimulimit të tepërt dhe lejimin e tyre të qetësohen.Krishtlindja mund të mos jetë koha më e mirë për të zbatuar rregullat në lidhje me kohën e ekranit; nëse koha e ekranit lejon që fëmija juaj të vetë-rregullohet dhe të vendoset jashtë zonës, atëherë konsideroni të jeni fleksibël me rregullat tuaja rreth kësaj dhe lejojuni fëmijëve tuaj kohë shtesë në ekran (por jo shumë kohë sa për të arritur në një stabilitet) kur kjo është e dobishme. Nëse keni evente të shumta shoqërore për të marrë pjesë në një ditë dhe fëmija juaj është i prirur për stimulim të tepruar dhe lodhje, konsideroni të shkoni në shtëpi për një pushim midis ngjarjeve.
2. Lejoni fëmijët të shoqërohen me të rriturit sipas kushteve të tyre.
Ju mund të ndiheni sikur është e rëndësishme që fëmija juaj të flasë me të afërmit që vijnë nga larg , por nëse fëmija juaj nuk i sheh shpesh këta njerëz, bashkëveprimi me ta mund të shkaktojë stres për fëmijën tuaj . Ju mund të bëni përshëndetje dhe të flisni në emër të fëmijës tuaj kur kjo është e dobishme. Për shembull, tu tregoni që fëmija juaj i përshëndet dhe uron shumë ato por për momentin nuk ndjehet gati tu afrohet apo tu flasë. Lejoni që fëmija juaj të fillojë ndërveprime me të tjerët kur ata ndihen gati.Mos i bëni fëmijët të përqafojnë dhe puthin të afërmit me të cilët ju ndiheni afër, por ata nuk e ndjejnë këtë afërsi. Në fakt, mos i bëni fëmijët të puthin ose përqafojnë askënd. Ndalesë e plotë!
3. Lejoni fëmijët të kenë disa zgjedhje për mënyrën e marrjes së dhuratave.
Ne të gjithë ndryshojmë në mënyrën se si ndihemi për dhënien dhe marrjen e dhuratave dhe si preferojmë të bëhet dhurata. Disa prej nesh kënaqen me hapjen e dhuratave përpara një rrethi të anëtarëve të familjes së gjerë, ndërsa disa prej nesh kanë frikë kur na shikojnë ndërsa hapim një dhuratë dhe përgatisim reagimin e duhur shoqëror ndaj marrjes së dhuratës.Është e zakonshme që fëmijët e ndjeshëm të mos pëlqejnë të shikohen gjatë kryerjes së një detyre ose aktiviteti/. Nëse fëmija juaj është i prirur për ndrojtje, vetëdije ose ankth shoqëror, ata mund të jenë më të rehatshëm duke hequr dhurata privatisht ose përballë vetëm me dhuratëdhënësinPër shumë fëmijë autikë, surprizat mund të jenë shqetësuese. Disa fëmijë mund të preferojnë të dinë se cilat janë dhuratat e tyre para kohe. Shumë nga familjet neurodivegjente preferojnë të zgjedhin dhuratat e tyre në mënyrë që ata të dinë saktësisht se çfarë po marrin në Ditën e Krishtlindjes. Me pak fjalë nuk i duan suprizat. Pas kësaj ka fëmijë të tjerë që kërkojnë të suprizohen dhe të kën vëmëndjë gjatë hapjes së dhuratave. Identifikoni se si fëmijët tuaj dëshirojnë dhe bëjuani sa më të këndshme momentin e hapjes së dhuratës.
4. Lejoni fëmijët të kenë akses në ushqimet e njohura.
Shumë prej ushqimeve të preferuara të Krishtlindjeve për të rriturit nuk janë tërheqëse për fëmijët. Fëmijët duhet të kenë autonomi mbi ato ushqime të reja që provojnë ose nuk provojnë. Sigurohuni që fëmija juaj të ketë qasje në disa prej artikujve të tyre të preferuar ushqimorë të shëndetshëm ose të njohur në Ditën e Krishtlindjes në rast se nuk i pëlqen ushqimi tradicional i Krishtlindjeve që ofrohet. Ashtu siç nuk do të donim të detyroheshim nga një i rritur tjetër për të ngrënë ushqime që nuk na pëlqejnë, fëmijët në përgjithësi nuk reagojnë mirë kur detyrohen të hanë ushqime të caktuara. Nëse fëmija juaj është një “nazeli në të ngrënë” mos prisni që kjo të ndryshojë papritmas në ditën e Krishtlindjes. Ruajeni veten dhe ata stresin dhe bujën përpara familjes së gjerë duke sjellë ushqimet e tyre të preferuara nga shtëpia nëse po hani në shtëpinë e dikujt tjetër ose në një vend publik.Mund të mos jetë realiste të presësh që një fëmijë i vogël të ulet në tryezë për një drekë ose darkë . Aty ku është e mundur, jepuni fëmijëve liri të lëvizin gjatë gjithë ditës dhe të vijnë e të shkojnë nga tryeza e drekës/darkës, siç u pëlqen. Ju jeni ekspert në preferencat e ngrënies së fëmijës suaj. Kur është e mundur, përpiquni t’i përshtatni ato preferenca gjatë ngjarjeve të festave. Një betejë për ushqimin në ditën e Krishtlindjes nuk është ideja e askujt për argëtim!
5. Lejoni që fëmija juaj t’ju përdorë si një “bazë të sigurt” gjatë eventeve shoqërore dhe situatave stresuese.
Sipas John Boëlby (1988), “të gjithë ne, nga djepi në varr, jemi më të lumtur kur jeta organizohet si një seri ekskursionesh, të gjata ose të shkurtra, nga “themeli i sigurt i siguruar nga figurat tona të lidhjes”. Fëmijët rregullojnë nivelet e stresit dhe ankthit përmes afërsisë dhe afërsisë me prindërit , kujdestarët me të cilët ndihen të sigurt. Kur fëmijët përjetojnë stres në mjedisin e tyre, kjo mund të shkaktojë aktivizimin e “sistemit të tyre të lidhjes” dhe ata mund të kthehen drejt figurave të tyre të lidhjes, duke kërkuar ndihmë, mbrojtje ose mbështetje për të menaxhuar emocionet e tyre të mëdha. Sapo fëmijët të ndihen të sigurt dhe të vendosur, ata do të jenë gati të eksplorojnë përsëri mjedisin e tyre, duke ditur se mund t’ju përdorin si bazën e tyre të sigurt për t’u kthyer nëse hasin diçka të frikshme ose stresuese. Duke lejuar që fëmija juaj t’ju përdorë si bazën e tij të sigurt, ata do të jenë më të sigurt për të eksploruar mjedisin e tyre me kushtet e tyre. Prisni dhe pranoni që fëmijët do të jenë më të ngurtë ose të stresuar në situata të çuditshme, mjedise të reja dhe me njerëz që nuk i njohin mirë.
6. Njihuni me shenjat që tregojnë se fëmija juaj është i lodhur ose i stimuluar shumë dhe jini të vëmendshëm
Shumica e fëmijëve do të shfaqin sjellje dhe shenja të caktuara kur janë të lodhur, të stresuar ose të stimuluar shumë. Njihuni me shenjat që tregojnë se fëmija juaj po stimulohet shumë dhe ndërhyni për të ofruar mbështetje herët për të parandaluar një rënie ose situatë stresi tek fëmija , për t’i ndihmuar ata të rregullojnë nivelet e acarimit. Lejoni akomodime shqisore si kufje, lodra të preferuara dhe pellushët e preferuar dhe pajisje të vogla dhe sigurohuni që fëmija juaj të ketë akses në artikujt e tyre të preferuar të komoditetit, si biberona, batanije ose pelushi i tyre i preferuar.
7. Ndihmoni fëmijët të qetësojnë ndjenjat e mëdha , duke qënë ju të parët të qetë.
Të gjithë fëmijët e vegjël janë të prirur të përballen me çregullime emocionale të prindërve të tyre,disa herë dhe varen nga mbështetja nga prindërit dhe kujdestarët e tyre për t’i ndihmuar ata të përballen me ndjenjat e forta. Për foshnjat dhe fëmijët e vegjël, kjo mund të përfshijë sigurimin e lëkundjes, mbajtjen dhe një ton qetësues, ndërsa për fëmijët e rritur, siguria verbale, vërtetimi emocional dhe zgjidhja e problemeve mund të jenë të dobishme. Fëmijët priren të jenë të ndjeshëm ndaj gjendjeve shpirtërore dhe gjendjeve emocionale të tyre prindërit. Në mënyrë që të jetë streha e qetë që fëmija juaj ka nevojë gjatë sezonit të festave, është e rëndësishme që ju të kujdeseni për nevojat tuaja emocionale dhe të kërkoni mbështetje nëse keni nevojë për të.
8. Mundohuni të mbani një rutinë në Ditën e Krishtlindjes.
Krishtlindja është një përçarje e madhe në rutinën ditore dhe javore të fëmijëve. Pothuajse gjithçka është ndryshe në Ditën e Krishtlindjes dhe kjo mund të jetë veçanërisht sfiduese për shumë fëmijë tepër të ndjeshëm dhe të spektrit autik. Mundohuni të mbani disa nga rutinat e zakonshme gjatë ditës së Krishtlindjes dhe përgatisni fëmijën tuaj paraprakisht për disa nga ndërprerjet që mund të presin në rutinën e tyre të zakonshme.
9. Edukoni familjen dhe të afërmit për nevojat specifike të fëmijës tuaj para kohe.
Shumë prej familjeve me femijë neurodivers u japin informacion familjarëve për nevojat specifike të fëmijëve të tyre, preferencat dhe sjelljet përpara eventeve shoqërore dhe bëjnë sugjerime për mënyrat se si anëtarët e familjes mund të mbështesin fëmijën e tyre. Kjo do mbante nën kontroll edhe emocionet e fëmijës edhe do hiqte sikletin e familjarëve !
Artikull nga Irena Danjolli, terapiste ABA